Višestruka korist od društava koja ne podliježu uobičajenim pravilima
Institucije su pravna lica koja su osnovana radi obavljanja javnih funkcija ili pružanja određenih usluga zajednici. Mogu biti javne ili privatne prirode, ali je i dalje pretežni osnivač država. Primjeri institucija uključuju škole, bolnice, univerzitete, muzeje, biblioteke, fondacije itd. Institucije imaju jasno definisane ciljeve i obaveze prema društvu.
Za razliku od njih, organizacije su i pravna lica koja se formiraju radi obavljanja određenih aktivnosti ili ostvarivanja ciljeva, ali se od institucija razlikuju po tome što najčešće nemaju obavezu pružanja javnih usluga. Organizacije mogu biti profitne ili neprofitne i mogu se osnivati u svrhu poslovanja, trgovine, humanitarnih aktivnosti, lobiranja, istraživanja ili bilo koje druge aktivnosti koje su legalne i za koje postoje zakonske osnove. Organizacije mogi biti kompanije, udruženja, sindikate, nevladine organizacije (NVO), političke stranke itd.
Ključne karakteristike institucija i organizacija u pravnom smislu su pravni subjektivitet (sposobnost da budu nosilac prava i obaveza), ograničena odgovornost (odvajanje imovine i obaveza od osnivača ili članova), samostalnost (sposobnost donošenja odluka i upravljaju svojim poslovima), kao i regulativom (podležu određenim zakonskim propisima i kontrolama). U praksi, različite vrste institucija i organizacija doprinose različitim društvenim i ekonomskim aktivnostima, pružajući različite usluge i podstičući razvoj u svojim specifičnim sektorima ili zajednicama.
Specifično je da u ovakav vid poslovanja razvrstavamo i komunalna preduzeća, a kada su ona u pitanju, jedan od izazova sa kojim se susreće ovaj sektor jeste i nedostatak stručnog kadra, naročito terenskih radnika koji su od vitalne važnosti za funkcionisanje preduzeća. Ključni problemi, koji imaju negativan uticaj na procese rada ovih preduzeća, odnose se na povećanje cijena izazvanih ratom u Ukrajini. Prije svega, preduzeća su se suočila sa rastom cijena goriva, što je značajno uticalo na njihove operativne troškove.
Što se tiče neprofitnih udruženja i društava (pojedinačna kulturno-umjetnička, penzionerska i sl.), ona u suštini nemaju obavezu da podnose godišnji izvještaj o poslovanju. Njihova uloga je prije svega društvene prirode, a moglo bi se reći da u svakom naselju u Crnoj Gori postoje ovakve organizacije, od kojih neke imaju dugu tradiciju okupljanja stanovništva.
U principu, takvu dobrovoljnu neprofitnu organizaciju (sa ili bez članstva), koju osnivaju domaća ili strana lica radi ostvarivanja određenih zajedničkih ili opštih ciljeva i interesa, nije nimalo teško osnovati. Nevladina udruga osniva se na osnivačkoj skupštini na kojoj se usvajaju osnivački akt i statut i bira lice ovlašteno za zastupanje udruženja. Udruženje mogu osnovati najmanje tri lica, od kojih jedno mora imati prebivalište, boravište ili sjedište u Crnoj Gori. Osnivač udruženja može biti maloljetnik stariji od 14 godina, uz saglasnost zakonskog zastupnika, u skladu sa zakonom.
M.M.